Gaur, Irati Suarez lehen hezkuntzako eta haur hezkuntzako ikasketaburua elkarrizketatuko dugu, Trueba Ikatetxea lasaitasunaren txokoko gune berri bat aurkezteko. Oso leku berezia da, ikasleek emozioak lantzen jarrai dezaten; pentsatzera, hausnartzera edo kezkatzen dituena partekatzera joaten dira.
Ikasleekin emozioez hitz egin ahal izateko, imajinatzen dugu lehenik ulertu behar dutela zer diren, batez ere adin jakin batzuetan; beraz, gure lehen galdera hau izango litzateke: nola azal diezazkiekegu emozioak haurrei?
Ikasleekin lantzen dugun lehenengo gauza haurren emoziorik ohikoenak identifikatzea da, adinaren arabera. Emozioak berdinak izan arren, ez da modu berean sentitzen, ulertzen edo lantzen Lehen Hezkuntzako lehen edo seigarren mailako haurren haserrea, maitasuna, beldurra… Denok jaiotzen gara emozioekin, baina haien aurrean jarduteko modua berezkoa edo bereganatua izan daiteke, eta hor azpimarratzen dugu emozio horiek kudeatzen ikastea; izan ere, horrek aldi bakoitzean nola jokatu jakiten lagunduko digu, ez da amorrua, tristura edo haserrea bezalako emozioak erreprimitzea, baizik eta gure egunerokotasunaren parte direla ulertzea, eta horiek adierazten ikasi behar dugu, unearen, egoeraren arabera. Horregatik, emozio bakoitza bereizita azaltzen dugu, izena jarriz, naturaltasunez eta, batez ere, eredua emanez, ikasleek batez ere imitazioz ikasten dute; horregatik, saiatzen gara egoera errealetan jartzen, ipuinekin, antzerkiekin eta abarrekin.
Nola lortzen duzue haurrekin emozioak lantzea?
Lehen Hezkuntzan adin-tarte nahiko zabala dugu; beraz, ez da gauza bera lantzen 8 urteko haurrekin eta 11 urtekoekin. Niri, pertsonalki, txikienekin ipuinen bidez lan egitea asko gustatzen zait. Ipuinak izan daitezke, emozioak deskribatzen dituztenak, gero elkarrizketak izateko, hau da, ikasleek esperientziak distantzia batetik bizitzeko aukera izan dezaten, pertsonaiaren lekuan jarrita; horri esker, emozio bakoitzaren erreakzioa balioetsi dezakete eta beren emozioei buruz hausnartu dezakete. Seigarren mailan egiten ari garen dinamika bat, adibidez, mural baten sorrera da, maitasunaren emozioa lantzen ari gara “maitasunaren zuhaitza” deritzona sortuz, non ikasle bakoitzak maitatu aditzaren berariazko ezaugarri bat lantzen duen, nola errespetatu, entzun, eskuzabaltasuna, askatasuna. Orain zuhaitz triste bat dugu, hostorik, fruiturik eta lorerik gabea, eta horietako bakoitzaren ekarpenarekin “maitasunaren zuhaitza” beteko dugu. Maitasuna landare bat bezalakoa da, ureztatu egin behar da eta edertzen duen orri bakoitza zaindu. Gure murala zuhaitz hostotsu eta fruituz betetakoa bihurtuko da.
Zergatik da garrantzitsua ikasleekin emozioak lantzea?
Garrantzitsua izateaz gain, funtsezkoa ere bada. Emozioetan heziz, haurrak bizitza zoriontsuago baterako prestatzen ari gara, beren sentimenduak eta ikaskideenak ezagutu eta ulertzeko tresnak emanez, behar denean autorregulatzeko. Gure emozioak behar bezala kontrolatzen baditugu, eguneroko egoerak hobeto kudeatzea eta bizitza askoz egonkorragoa eta orekatuagoa eraikitzea lortuko dugu.
Osasun-pandemiarekin bizitzen ari garen une berezi honetan, beharrezkoa ikusten duzue lan emozional hori are gehiago indartzea? Zergatik? Nola ikusten duzue eragiten diela?
Pandemia zaila izan da eta izaten jarraitzen du, eta egoera latzagoak sortzen ari dira. Eskola apur bat hankaz gora jarri behar izan dugu osasun-segurtasuna lortzeko: iladatan mugitzen
gara, eskuak garbitzen ditugu momentu oro, maskarak beti ditugu lagun, eta ezin gara lehen bezain aske ibili zentroan. Gainera, ez dugu ahaztu behar haurrek adinduei gertatzen ari denari buruz hitz egiten ikusten eta entzuten dietela. Hori guztia, helduentzat ere erraza ez dena, oso litekeena da haurrei emozio negatiboak eragitea, hala nola antsietatea edo beldurra. Pertsonalki uste dut beste modu batera bideratu behar dela: ez dago emozio onik edo txarrik, denak dira beharrezkoak, jakina, emozio atseginagoak daude beste batzuk baino. Hain atseginak ez diren emozio horiek kudeatzen irakasten badugu, negatibotzat jotzeari utziko diogu. Beraz, bai, gaur egungo egoeran oso beharrezkoa ikusten dugu egiten dugun lan hori indartzea. Egoera horrek ikasleei eta irakasleei eragiten die, eta, horretan, asko dugu ikasteko txikienengandik, haiek baitira errealitate berrira hobekien egokitzen direnak, baina egia da egoera hori guztia astuntzen ari zaiela. “Covid desagertzea” da jada gehienen nahia.
Egin al duzue Trueban ikasleen emozioen garapena eta adierazpena sustatzeko errefortzu edo ekintza berezirik?
Eguneroko bizitzan etengabe ari gara emozionalki trebatzen, bai haurrak bai helduak, oharkabean. Trueban, duela urte batzuetatik, ulertu dugu hezkuntza emozionalak gure hezkuntza proiektuaren zutabe handia izan behar duela (Truebahaziak), eta zeharkako ikuspegiarekin lan egiten da; gainera, denbora eta espazio espezifikoak esleitzen zaizkio gure ordutegietan, alderdi hori kontzienteago landu ahal izateko. Gure ikasleei erakutsi nahi diegu abian jartzen oinarrizko trebetasunak, eta batzuetan kudeatzeko hain zailak direnak, hala nola enpatia, errespetua eta beren ekintzen ardura hartzea. Astero saioak egiten ditugu mindfulness-a egiteko, kontzienteki arnasa hartzen ikasteko, hain oinarrizkoak diruditen baina egunerokotasunean ihes egin dezaketen gauza horiek, nola sentitzen garen hitz egiteko… Zoragarria da haurrei entzutea nola sentitzen diren hain natural eta kontzienteki hitz egiten.
Zer onura dakarzkie ikasleei h@zimozionatu eskolek?
Lehen aipatu dudan bezala, dagoeneko onuragarria da, denbora-tarte horietan gelditzen garelako, eta noizean behin gelditzea ona delako. Gelditu eta hausnartu, atseden hartu, arnasa
hartu, hitz egin. Hezkuntza emozionalak pertsonen arteko harreman osasuntsuak eta kalitatezkoak izaten laguntzen du, eta motibazioa eta autoestimua asko handitzen ditu. Onurak asko dira, azken batean, haur horiek heldu orekatuak izatea lortu nahi dugu, eta lortu ahal izateko tresnak eman behar dizkiegu.
Zer egiten duzue Trueba emozionalki konpetentea den ikastetxea izan dadin?
Lehenik eta behin, irakasleen prestakuntza da garrantzitsuena. Heldu gehienok ez gara oso trebeak emozionalki; horregatik, oso garrantzitsua da guk geuk adimen emozionalera
eramango gaituen bidea egitea. Garrantzitsuena emozio bakoitza errespetatzen irakastea da, bere espazioa emanez, bere gain hartuz eta naturaltasun handiz hitz eginez, honetan haurrek nahiko abantaila ateratzen digute.
